بر اساس کشفیات باستان شناسی، قدیمی ترین اشیایی که می توان ریشه ملیله ایران را در آن جستجو کرد، متعلق به دوره هخامنشیان(330 تا 550 ق.م.) می باشد. در دوران ساسانی صنعتگران فلزکار و مخصوصاً نقره کاران، ذوق و سلیقه هنری خود را در راه خلق آثار بسیار ظریف و هنرمندانه به کارگرفتند. متأسفانه بسیاری از آثار مربوط به دوره تاریخی مذکور، در زمان حمله اعراب (به دلیل گرانبها بودن اشیاء نقره ای و سبک بودن وزن آنها) به غنیمت برده شدند. ولی آنچه که طی چند قرن اخیر در اثر کاوشهای باستان شناسی و یا به طور تصادفی از مناطقی نظیر شوش و همدان بدست آمده است، نشانگر وجود ملیله کاری و نیز نشان از مهارت و استادی صنعتگران ملیله کار در ایران قبل از میلاد می باشد. پروفسور آرتور اپهام پوپ(Arthur Upham Pope) در کتاب "شاهکارهای هنر ایران من " اشاره به زرگری و نقره کاری در سالهای بعد از ظهور اسلام و نیز به آثاری از ملیله متعلق  به قرن 12 میلادی اشاره نموده است. از آنجا که اشیاء ملیله از طلا و نقره ساخته می شوند و می توان به راحتی آنها را ذوب کرده و مجددا مورد استفاده قرار داد، تعداد و آثار باقیمانده از آن زمان بسیار اندک است. به همین دلیل به مرور زمان از بین رفته و هم اینک نمونه های زیادی از ملیله کاری دوران گذشته باقی نمانده است. در دوران سلجوقی اکثر سازندگان آثار نفیس فلزی، هنرمندان خراسانی ساکن در شرق و شمال شرقی ایران بودند که عده ای از آنان به علت جنگ های خونین و زد و خورد های محلی، ترک وطن کرده و در سایر شهرها از جمله زنجان، بروجرد، همدان، تبریز و به ویژه شهر موصل اقامت گزیدند. با توجه به آنچه که اشاره شد احتمال می رود هنرمندان خراسانی هنر فلز کاری از جمله ملیله کاری را در سال پنجم هـ . ق در زنجان رواج دادند. از دوران قاجاریه نیز تعدادی سر قلیان، گیره استکان، سینی در اندازه های مختلف، گوشواره، سینه ریز و...، باقی مانده که بخشی از آنها در موزه های داخلی و خارجی و بخشی نیز به صورت مجموعه های خصوصی و یا نزد خانواده ها نگهداری می شود.